Chứng khoán là một trong những kênh đầu tư hấp dẫn giúp gia tăng tài sản và tạo nguồn thu nhập thụ động. Tuy nhiên, việc mua cổ phiếu như nào có thể là một thử thách với những nhà đầu tư mới do chưa nắm rõ quy trình và cách thức giao dịch. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách mua cổ phiếu chi tiết từ A – Z, giúp nhà đầu tư tự tin tham gia thị trường và đầu tư hiệu quả.
1. Các điều kiện cần thiết để mua cổ phiếu
Nhà đầu tư cần đáp ứng một số điều kiện cơ bản, bao gồm việc mở tài khoản chứng khoán và chuẩn bị nguồn vốn để tham gia vào thị trường chứng khoán. Đây là những bước đầu tiên và quan trọng để có thể thực hiện giao dịch mua bán cổ phiếu một cách hợp pháp.
1.1. Mở tài khoản chứng khoán
Mở tài khoản chứng khoán là điều kiện tiên quyết để nhà đầu tư có thể mua bán cổ phiếu trên thị trường. Việc này tương tự như mở tài khoản ngân hàng nhưng được thực hiện tại các công ty chứng khoán (CTCK) thay vì ngân hàng thương mại.
- Lựa chọn CTCK uy tín: Nhà đầu tư nên chọn các CTCK có nền tảng giao dịch ổn định, phí giao dịch hợp lý, dịch vụ hỗ trợ tốt và có giấy phép hoạt động hợp pháp do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp. Một số công ty chứng khoán uy tín tại Việt Nam hiện nay bao gồm SSI, VNDirect, VPS, VFS, HSC…
- Chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ: Nhà đầu tư cá nhân cần chuẩn bị CCCD/ CMND còn hiệu lực. Nhà đầu tư là tổ chức (doanh nghiệp) cần cung cấp thêm giấy phép đăng ký kinh doanh và các giấy tờ liên quan.
- Thủ tục mở tài khoản:
- Trực tiếp tại quầy giao dịch của CTCK: Nhà đầu tư sẽ được nhân viên hướng dẫn chi tiết từng bước mở tài khoản theo quy trình.
- Trực tuyến (online) qua website/ app mobile của CTCK: Quá trình xác minh thông tin được thực hiện thông qua hệ thống định danh điện tử eKYC – nhà đầu tư chỉ cần chụp ảnh CCCD, xác thực danh tính bằng nhận diện khuôn mặt và ký hợp đồng điện tử. Phương thức này không chỉ giúp mở tài khoản nhanh chóng mà còn đảm bảo tính an toàn và bảo mật.
Xem thêm hướng dẫn chi tiết về cách mở tài khoản chứng khoán tại đây:
- Hồ sơ, thủ tục và quy định mở tài khoản chứng khoán mới nhất
- Đăng ký mở tài khoản chứng khoán online VFS: Nhanh chóng – An toàn – Tiện lợi
1.2. Số tiền tối thiểu trong tài khoản chứng khoán
Sau khi mở tài khoản chứng khoán, nhà đầu tư cần nạp tiền vào tài khoản để có thể thực hiện giao dịch mua cổ phiếu. Hiện nay, các CTCK cung cấp nhiều phương thức nạp tiền linh hoạt, bao gồm:
- Chuyển khoản ngân hàng: Nhà đầu tư có thể chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng cá nhân sang tài khoản chứng khoán thông qua hệ thống Internet Banking hoặc Mobile Banking.
- Liên kết ví điện tử: Một số CTCK hỗ trợ nạp tiền trực tiếp từ các ví điện tử phổ biến như Momo, ZaloPay, ViettelPay…
- Nạp tiền trực tiếp tại quầy giao dịch: Nhà đầu tư có thể đến trụ sở hoặc chi nhánh của CTCK để nộp tiền mặt vào tài khoản.
Không có quy định về số tiền tối thiểu phải có trong tài khoản chứng khoán nhưng nhà đầu tư cần có đủ vốn để mua cổ phiếu tại các sàn giao dịch tập trung. Số lượng cổ phiếu giao dịch tối thiểu trên sàn HSX/HNX/UPCOM là 100 cổ phiếu hoặc bội số của 100.
| Số tiền tối thiểu trong tài khoản chứng khoán = số lượng cổ phiếu muốn mua x thị giá cổ phiếu tại thời điểm giao dịch + phí giao dịch (nếu có) |
2. Các bước mua cổ phiếu trên sàn giao dịch
Sau khi mở tài khoản chứng khoán và nạp tiền, nhà đầu tư có thể bắt đầu giao dịch mua cổ phiếu.
2.1. Chọn các kênh mua cổ phiếu phổ biến
Nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu thông qua nhiều kênh giao dịch khác nhau, tùy theo mức độ chủ động và nhu cầu hỗ trợ tư vấn:
Mua cổ phiếu tại các phòng giao dịch của công ty chứng khoán
- Nhà đầu tư liên hệ trực tiếp với nhân viên môi giới tại CTCK để được tư vấn về thị trường, danh mục cổ phiếu và chiến lược đầu tư phù hợp.
- Nhân viên môi giới sẽ hỗ trợ đặt lệnh mua cổ phiếu thay cho nhà đầu tư.
- Ưu điểm: Hình thức này phù hợp với nhà đầu tư mới tham gia thị trường hoặc nhà đầu tư đang tìm kiếm sự hỗ trợ của chuyên gia để giảm thiểu rủi ro. Ví dụ: Chứng khoán Nhất Việt (VFS) hiện có chương trình VFS Expert – nơi nhà đầu tư được đồng hành cùng các chuyên gia dày dạn kinh nghiệp, tư vấn 1:1 và bắt nhịp thị trường ngay trong phiên giao dịch.
Mua cổ phiếu qua website hay ứng dụng giao dịch của công ty chứng khoán
- Nhà đầu tư truy cập website hoặc tải ứng dụng của CTCK (SSI, VNDirect, VPS, HSC, VFS…).
- Nhà đầu tư tự đặt lệnh mua cổ phiếu trực tiếp trên nền tảng online.
- Ưu điểm: Thao tác đơn giản, nhanh chóng giúp nhà đầu tư chủ động quản lý danh mục đầu tư và nắm bắt cơ hội thị trường.
Mua cổ phiếu gián tiếp thông qua quỹ đầu tư hoặc quỹ hoán đổi danh mục ETF
- Thay vì mua từng mã cổ phiếu riêng lẻ, nhà đầu tư có thể đầu tư vào các quỹ đầu tư hoặc ETF (Exchange Traded Fund).
- Ưu điểm: Các công ty quản lý quỹ sử dụng vốn góp của nhà đầu tư để mua các loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi,… nhằm đa dạng hóa danh mục, giảm rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận nhờ chiến lược đầu tư của các chuyên gia.
2.2. Chọn cổ phiếu tiềm năng
Việc lựa chọn cổ phiếu tốt đóng vai trò quan trọng trong hiệu quả đầu tư. Nhà đầu tư cần kết hợp nhiều kỹ thuật phân tích trước khi ra quyết định:
- Nghiên cứu thị trường và ngành nghề: Tìm hiểu xu hướng phát triển của ngành, chính sách vĩ mô và các yếu tố có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp.
- Phân tích doanh nghiệp: Xem xét báo cáo tài chính, tốc độ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, tình hình nợ vay, chiến lược kinh doanh và vị thế của doanh nghiệp trên thị trường.
- Đánh giá các chỉ số tài chính quan trọng:
- P/E (Price to Earnings Ratio) – Mối quan hệ tỷ lệ giữa giá thị trường của cổ phiếu (Price) so với thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS), tức là bạn sẵn sàng trả bao nhiêu tiền cho cổ phiếu của một doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận (thu nhập) của doanh nghiệp đó.
- EPS (Earnings Per Share) – Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, chỉ số phản ánh khả năng sinh lời trên mỗi cổ phiếu.
- ROE (Return on Equity) – Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, chỉ số đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.
Xem thêm: Phương pháp định giá cổ phiếu hiệu quả
2.3. Đặt lệnh mua cổ phiếu
Sau khi xác định được cổ phiếu muốn mua, nhà đầu tư tiến hành đặt lệnh trên hệ thống giao dịch của CTCK. Các loại lệnh phổ biến:
- Lệnh LO (Limit Order): Nhà đầu tư tự chọn mức giá cụ thể để đặt lệnh mua/bán.
- Lệnh MP (Market Price): Lệnh mua chứng khoán giá thấp nhất hoặc bán giá cao nhất hiện có trên thị trường.
- Lệnh ATO (At The Open): Lệnh mua/bán chứng khoán ở giá mở cửa.
- Lệnh ATC (At The Close): Lệnh mua/bán chứng khoán ở giá đóng cửa.
Xem thêm: Các loại lệnh giao dịch chứng khoán: Hiểu rõ để đầu tư thông minh hơn
Nhà đầu tư có thể dễ dàng thực hiện lệnh mua cổ phiếu trên ứng dụng di động hoặc nền tảng giao dịch trực tuyến của CTCK theo các bước sau:
- Chọn mã cổ phiếu muốn giao dịch (Ví dụ: VFS, VHM).
- Nhập số lượng cổ phiếu muốn mua và mức giá mong muốn.
- Kiểm tra lại thông tin và bấm xác nhận để hoàn tất giao dịch.
- Xem lệnh mua/bán cổ phiếu đã đặt trong sổ lệnh và hủy nếu cần.
Xem thêm: Hướng dẫn giao dịch và đặt lệnh trên VFS online trading
3. Các hình thức mua cổ phiếu khác ngoài sàn giao dịch
Nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu ngoài các sàn giao dịch chứng khoán tập trung bằng cách: Mua cổ phiếu IPO (cổ phiếu phát hành lần đầu) và mua cổ phiếu trên thị trường OTC (thị trường phi tập trung).
3.1. Mua cổ phiếu IPO (phát hành lần đầu)
Cổ phiếu IPO là cổ phiếu của doanh nghiệp lần đầu tiên được chào bán công khai trên thị trường chứng khoán. Đây là cơ hội để nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu có mức giá ưu đãi trước khi doanh nghiệp niêm yết trên sàn.
Quy trình đăng ký mua cổ phiếu IPO online:
- Nhà đầu tư truy cập vào website chính thức của công ty phát hành hoặc các CTCK trung gian có liên kết.
- Điền thông tin theo biểu mẫu đăng ký, bao gồm:
- Loại hình đăng ký (cá nhân hay tổ chức).
- Quốc tịch nhà đầu tư (Việt Nam hay nước ngoài).
- Điền thông tin cá nhân theo mẫu.
- Sau khi hoàn thành, chọn “Gửi thông tin đăng ký” để xác nhận.
Sau khi đăng ký online thành công, nhà đầu tư cần gửi thêm một số giấy tờ như:
- Đơn đăng ký mua chứng quyền có đảm bảo, giấy xác nhận của ngân hàng về việc mở tài khoản góp vốn mua cổ phần.
- Bản sao giấy đăng ký mở tài khoản lưu ký chứng khoán (nếu có).
- Bản sao giấy xác nhận mã số giao dịch của Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (đối với nhà đầu tư nước ngoài).
- Giấy ủy quyền đăng ký trong trường hợp ủy quyền.
Nộp tiền mua cổ phiếu IPO:
- Sau khi hồ sơ được chấp thuận, nhà đầu tư chuyển tiền vào tài khoản chỉ định của công ty phát hành để hoàn tất giao dịch.
- Số lượng cổ phiếu sẽ được phân bổ theo kết quả chào bán của doanh nghiệp.
Mua cổ phiếu IPO có tiềm năng sinh lời cao, nhưng cũng đi kèm với rủi ro do chưa có dữ liệu giao dịch trước đó để đánh giá giá trị thực của doanh nghiệp.
3.2. Mua cổ phiếu OTC (thị trường phi tập trung)
Cổ phiếu OTC là cổ phiếu của các doanh nghiệp chưa niêm yết trên sàn chứng khoán tập trung, giao dịch chủ yếu thông qua thỏa thuận giữa các bên. Cổ phiếu OTC thường có biên độ dao động giá lớn và thanh khoản thấp hơn so với cổ phiếu niêm yết, nhưng có thể mang lại mức lợi nhuận hấp dẫn.
Các bước mua cổ phiếu trên thị trường OTC:
Bước 1: Kết nối với đối tác giao dịch
Nhà đầu tư có thể tìm kiếm đối tác giao dịch thông qua các kênh sau:
- Môi giới chứng khoán: Các CTCK uy tín cung cấp dịch vụ môi giới OTC.
- Mạng lưới đầu tư cá nhân: Kết nối với cộng đồng nhà đầu tư để tìm kiếm cơ hội giao dịch phù hợp.
Bước 2: Thực hiện giao dịch
- Đàm phán: Hai bên thỏa thuận về giá cả, điều khoản giao dịch, hình thức thanh toán.
- Đặt cọc: Do giá cổ phiếu OTC biến động mạnh, cần đặt cọc để đảm bảo giao dịch được thực hiện.
- Hoàn tất giao dịch: Nhà đầu tư và bên bán đến công ty phát hành cổ phiếu hoặc công ty môi giới chứng khoán để hoàn tất thủ tục. Nhà đầu tư cần mang theo các giấy tờ cần thiết như căn cước công dân và sổ sở hữu cổ phiếu (nếu có).
4. Những lưu ý quan trọng khi mua cổ phiếu
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng giúp nhà đầu tư giao dịch hiệu quả và hạn chế rủi ro.
4.1. Xác định chiến lược đầu tư
Trước khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư cần xác định rõ mục tiêu và chiến lược đầu tư của mình. Có hai chiến lược chính:
- Tận dụng biến động giá trong thời gian ngắn để kiếm lợi nhuận.
- Thường áp dụng cho các nhà đầu tư có kinh nghiệm, hiểu rõ xu hướng thị trường.
- Yêu cầu theo dõi thị trường sát sao và có khả năng phản ứng nhanh với các biến động giá.
- Tập trung vào giá trị thực của doanh nghiệp, mua và nắm giữ cổ phiếu trong thời gian dài.
- Phù hợp với nhà đầu tư mong muốn lợi nhuận bền vững và ít bị ảnh hưởng bởi biến động ngắn hạn.
- Cần nghiên cứu kỹ tình hình tài chính và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp trước khi đầu tư.
Ngoài ra, việc quản lý danh mục đầu tư cũng đóng vai trò quan trọng. Một danh mục đầu tư cân bằng, đa dạng sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Nhà đầu tư nên phân bổ vốn hợp lý vào nhiều ngành nghề khác nhau, thay vì dồn toàn bộ vốn vào một mã cổ phiếu duy nhất.
Xem thêm: Đầu tư chứng khoán dài hạn hay ngắn hạn? Lời khuyên từ chuyên gia
4.2. Những sai lầm khi mua cổ phiếu
Một số sai lầm phổ biến có thể khiến nhà đầu tư gặp rủi ro hoặc thua lỗ khi mua cổ phiếu:
- Mua theo tin đồn: Thị trường chứng khoán thường xuất hiện nhiều tin đồn thất thiệt, khiến giá cổ phiếu biến động bất thường. Việc mua theo tin đồn mà không phân tích kỹ lưỡng có thể dẫn đến quyết định sai lầm.
- Dồn hết vốn vào một cổ phiếu: Đầu tư toàn bộ vốn vào một cổ phiếu duy nhất làm tăng rủi ro “mất trắng” nếu doanh nghiệp gặp khó khăn. Vì vậy, chiến lược tối ưu là đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm thiểu rủi ro.
- Chạy theo xu hướng mà không phân tích: Việc thấy một cổ phiếu tăng giá mạnh và mua theo đám đông mà không tìm hiểu kỹ có thể khiến nhà đầu tư mua vào đúng đỉnh giá.
Hy vọng bài viết trên đã giúp nhà đầu tư nắm rõ cách mua cổ phiếu và những lưu ý quan trọng. Đừng quên theo dõi thị trường thường xuyên và cập nhật thông tin tài chính để xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả!
Hiện tại, nền tảng giao dịch trực tuyến của VFS đã tích hợp sẵn phần cung cấp kiến thức đầu tư chuyên sâu, đồng thời cập nhật liên tục diễn biến thị trường và tổng hợp báo cáo tài chính doanh nghiệp. Nhà đầu tư có thể tham khảo các nguồn tin này để đưa ra quyết định đầu tư thông minh.
Ngoài ra, nhà đầu tư có thể liên hệ với VFS qua hotline để được tư vấn chi tiết hoặc tham gia chương trình VFS Expert – nơi nhà đầu tư được chuyên gia tài chính tư vấn 1:1 và đồng hành trong suốt hành trình đầu tư.
Hotline VFS: (+84 28) 6255 6586 (Chi nhánh TP.HCM) hoặc (+84 24) 3928 8222 (Chi nhánh Hà Nội).
|
