Thanh khoản hay được nói vui là yếu tố phản ánh mức độ hấp dẫn của thị trường đối với nhà đầu tư. Thanh khoản thị trường chứng khoán là một thuật ngữ quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa và biết cách đánh giá đúng tính thanh khoản của một tài sản. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu chi tiết về khái niệm thanh khoản là gì, cũng như ý nghĩa và cách đo lường hiệu quả.
1. Thanh khoản chứng khoán là gì?
Thanh khoản là khả năng chuyển đổi thành tiền của một tài sản. Khả năng chuyển đổi được đo bằng 2 cấu phần đó là:
- Thời gian chuyển đổi nhanh/chậm (tốc độ chuyển đổi).
- Sự ít mất giá khi chuyển đổi thành tiền.
Thanh khoản thị trường chứng khoán là khả năng chuyển đổi các tài sản chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ… sang tiền mặt và ngược lại từ tiền mặt sang cổ phiếu. Thị trường chứng khoán được xếp vào là một trong những thị trường có tính thanh khoản tương đối cao, dễ dàng trao đổi mua bán, giá cả tương đối ổn định theo thời gian.
Đặc điểm tính thanh khoản của cổ phiếu:
- Mỗi cổ phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán có tính thanh khoản khác nhau.
- Đầu tư vào một cổ phiếu có tính thanh khoản cao thì sẽ an toàn hơn những cổ phiếu có tính thanh khoản thấp.
- Cổ phiếu có tính thanh khoản cao dễ dàng mua đi và bán lại ở bất kỳ thời điểm nào và giữ được giá (ít mất giá).
- Cổ phiếu có tính thanh khoản thấp thường trong tình trạng thiếu cầu hoặc ế cung và có thể khó để bán đi nhanh chóng.
2. Cách đo lường tính thanh khoản trong chứng khoán
Để xác định tính cổ phiếu có tính thanh khoản cao hay thấp, nhà đầu tư thường dựa vào các tiêu chí sau:
- Khối lượng giao dịch: Một cổ phiếu có khối lượng giao dịch lớn tại mỗi mức giá cho thấy nhà đầu tư có thể dễ dàng thực hiện mua hoặc bán cổ phiếu mà không gây ảnh hưởng lớn đến giá thị trường. Điều này có nghĩa cổ phiếu có tính thanh khoản tốt do có tốc độ chuyển đổi nhanh. Một cổ phiếu được coi là có thanh khoản cao nếu khối lượng giao dịch trung bình đạt trên 100.000 cổ phiếu mỗi phiên.
- Chênh lệch giá mua và giá bán: Khoảng cách giữa giá mà người mua sẵn sàng trả và giá mà người bán sẵn sàng chấp nhận càng nhỏ, tính thanh khoản của cổ phiếu càng cao. Ngược lại, nếu sự chênh lệch này lớn, cổ phiếu sẽ được đánh giá là có thanh khoản thấp.
3. Ý nghĩa của việc xác định tính thanh khoản của cổ phiếu
Việc xác định tính thanh khoản của cổ phiếu có thể được coi là một trong những yếu tố chỉ đường quan trọng cho nhà đầu tư chứng khoán:
- Phản ánh sức khỏe thị trường: Một thị trường hoạt động sôi nổi và hiệu quả là thị trường có tính thanh khoản cao, ít rủi ro.
- Đảm bảo giao dịch dễ dàng: Cổ phiếu có thanh khoản tốt cho phép nhà đầu tư mua bán thuận lợi.
- Tối ưu hóa danh mục đầu tư: Hiểu rõ tính thanh khoản giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định hợp lý nhằm tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.
- Xác định giá trị cổ phiếu: Cổ phiếu có tính thanh khoản cao nghĩa là có nhiều người đang mua và bán, giá cổ phiếu được cập nhật thường xuyên và phản ánh đúng giá trị thực của cổ phiếu.
4. Tính thanh khoản của cổ phiếu tăng/giảm ảnh hưởng như thế nào đến thị trường và nhà đầu tư?
Ví dụ 1:
Một cổ phiếu có tính thanh khoản cao đồng nghĩa với việc có nhiều người muốn mua và bán cổ phiếu này
→ Các giao dịch diễn ra liên tục trên thị trường.
→ Giá cổ phiếu được cập nhật thường xuyên và phản ánh đúng giá trị thực của cổ phiếu.
→ Nhà đầu tư có cơ hội mua và bán cổ phiếu ở mức giá “lý tưởng” hơn trong một khoảng thời gian ngắn.
*** Mức giá “lý tưởng” ở đây có thể hiểu là giá mà nhà đầu tư muốn mua hoặc bán cổ phiếu, dựa trên các yếu tố như giá trị cơ bản của công ty, kỳ vọng tương lai và các yếu tố kỹ thuật.
Ví dụ 2:
Tính thanh khoản thị trường chứng khoán cao giúp tạo ra một môi trường giao dịch sôi động, thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư và duy trì sự ổn định của thị trường. Ngược lại, thị trường có thể gặp nhiều vấn đề khi tính thanh khoản thấp, khối lượng giao dịch chững lại và bắt đầu có sự biến động giá không lý do, tăng mức độ rủi ro cho nhà đầu tư.
Ví dụ 3:
- Giá cổ phiếu và thanh khoản đồng thời tăng – dấu hiệu tích cực cho thấy có sự tham gia giao dịch mạnh mẽ từ nhà đầu tư.
- Giá cổ phiếu tăng mà thanh khoản lại thấp – nhà đầu tư cần cẩn trọng vì đây có thể là tín hiệu của một đợt tăng giá giả.
- Giá cổ phiếu giảm mà thanh khoản lại tăng – tín hiệu xấu cho thấy nhiều nhà đầu tư đang xả hàng.
- Biên độ giảm của giá cổ phiếu và thanh khoản thu hẹp lại – dấu hiệu tích cực cho thấy nhà đầu tư hạn chế bán ra ở mức giá thấp.
- Giá cổ phiếu đã giảm một thời gian dài, thanh khoản giảm dần nhưng sau đó bất ngờ tăng mạnh – tín hiệu tốt cho một số nhà đầu tư. Khi nhà đầu tư bắt đầu thiếu kiên nhẫn và xả hàng, cung cổ phiếu sẽ giảm dần, có thể hình thành đáy. Đây là thời điểm mà những nhà đầu tư săn lùng cơ hội bắt đáy có thể thu được lợi nhuận trong tương lai.
5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản thị trường chứng khoán
Các yếu tố ảnh hưởng đến tính thanh khoản của cổ phiếu có thể được chia thành ba nhóm chính: yếu tố nội tại của thị trường, yếu tố bên ngoài và yếu tố tâm lý nhà đầu tư.
Yếu tố nội tại của thị trường
- Quy mô thị trường: Thị trường lớn giúp tăng khối lượng giao dịch và thanh khoản, đồng thời giảm biến động giá khi giao dịch khối lượng lớn.
- Độ sâu của thị trường: Sự đa dạng trong các mức giá mua bán hỗ trợ thanh khoản tốt hơn.
- Tính minh bạch: Thị trường minh bạch nâng cao niềm tin của nhà đầu tư, từ đó thúc đẩy giao dịch và cải thiện thanh khoản.
- Sức khỏe doanh nghiệp: Doanh nghiệp có kết quả kinh doanh tốt luôn có sức hấp dẫn với các nhà đầu tư, từ đó cổ phiếu cũng có tính thanh khoản cao hơn và ngược lại.
Yếu tố bên ngoài
- Tình hình kinh tế vĩ mô: Các yếu tố như lạm phát, lãi suất và tăng trưởng GDP ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư, tác động đến thanh khoản thị trường.
- Chính sách của chính phủ: Chính sách tiền tệ và quy định về thuế, giới hạn sở hữu cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài có thể làm thay đổi khối lượng giao dịch, ảnh hưởng đến thanh khoản.
Yếu tố tâm lý nhà đầu tư
- Tin vào thị trường: Thị trường khởi sắc thúc đẩy giao dịch, tăng thanh khoản, ngược lại, tâm lý thận trọng khi thị trường đang trong những đợt điều chỉnh giảm sẽ làm giảm giao dịch.
- Dòng vốn từ các nhà đầu tư: Các nhà đầu tư ngắn hạn thường giao dịch sôi động hơn nhưng lại dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội), trong khi các nhà đầu tư dài hạn có xu hướng ít giao dịch nhưng giúp thanh khoản duy trì ổn định.
Vai trò của nhà đầu tư nước ngoài
- Tác động gián tiếp: Sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài thường mang lại dòng vốn lớn và ổn định, cải thiện thanh khoản chung của thị trường.
- Giới hạn sở hữu: Quy định tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài có thể hạn chế khối lượng giao dịch, tác động đến thanh khoản của thị trường.
Theo Điều 139 Nghị định 155/2020/NĐ-CP, tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài tại công ty đại chúng được quy định theo danh mục ngành nghề hạn chế. Nếu không có quy định cụ thể, tỷ lệ sở hữu tối đa là 50%. Đối với công ty hoạt động đa ngành, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không được vượt quá mức thấp nhất trong các ngành có quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài.
Khoản 10 Điều 17 Nghị định 31/2021/NĐ-CP quy định về hạn chế về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài theo quy định tại các điều ước quốc tế về đầu tư được áp dụng như sau: Tổng tỷ lệ sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài trong một tổ chức kinh tế không được vượt quá tỷ lệ cao nhất theo quy định của một điều ước quốc tế về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài đối với một ngành, nghề cụ thể. Nếu tổ chức có nhiều ngành nghề, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không được vượt quá mức thấp nhất trong các ngành có quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài.
→ Các quy định này phần nào hạn chế khối lượng giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài. Thông qua đó, một phần giới hạn cầu cổ phiếu nói riêng cũng như gián tiếp tác động đến thanh khoản thị trường chứng khoán nói chung.
6. Cách đánh giá và tránh mua cổ phiếu thanh khoản thấp
Lời khuyên cho nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường cổ phiếu là:
- Tìm cổ phiếu có thanh khoản cao: Hãy ưu tiên lựa chọn các cổ phiếu có thanh khoản cao, tức là dễ dàng mua vào và bán ra mà không gây ảnh hưởng lớn đến giá thị trường. Các cổ phiếu này thường là cổ phiếu của các công ty lớn có uy tín lâu năm.
- Đánh giá biến động giá và khối lượng giao dịch: Quan sát biểu đồ biến động giá và khối lượng giao dịch của cổ phiếu trong một thời gian dài. Cổ phiếu có khối lượng giao dịch ổn định và giá ít biến động bất thường thường có tính thanh khoản tốt hơn.
Tuy nhiên, việc một nhà đầu tư không chuyên có thể đánh giá chính xác tính thanh khoản thị trường chứng khoán là điều không dễ dàng. Vì vậy, các nhà đầu tư mới nên tìm cho mình một chuyên gia đồng hành hỗ trợ để có thể bắt nhịp kịp với tình hình thị trường luôn biến động mạnh như hiện nay.
Nhà đầu tư có thể tìm hiểu Công ty Chứng khoán Nhất Việt (VFS), với hơn 16 năm kinh nghiệm trong thị trường tài chính, VFS cung cấp nhiều giải pháp đầu tư linh hoạt, phù hợp cho cả người mới tham gia lẫn nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm. VFS xây dựng một bộ chiến lược đầu tư “vừa vặn” và thông minh, hướng tới mỗi nhóm khách hàng khác nhau, giúp nhà đầu tư tối đa hóa lợi nhuận và hạn chế rủi ro.
Nếu nhà đầu tư còn thắc mắc gì về vấn đề thanh khoản thị trường chứng khoán, hãy liên hệ ngay với VFS qua qua Hotline (+84 28) 6255 6586 (Chi nhánh TP.HCM) hoặc (+84 24) 3928 8222 (Chi nhánh Hà Nội) để được giải đáp rõ ràng hơn.
|
